Werknemers vaak in de knel na verlies van een dierbare

Informatiepunt Rouw op het werk

Dat blijkt uit een onderzoek onder 537 leden van CNV Vakmensen die te maken kregen met het verlies van een dierbare. “Het onderwerp maakt veel los, hebben we gemerkt”, zegt CNV-voorzitter Piet Fortuin. “We horen mooie verhalen van werknemers die veel begrip en steun van hun werkgever en collega’s ervaren. Dat helpt enorm. Maar helaas gaat het ook vaak heel erg fout. Onvoldoende aandacht en begrip, het werk moet door. Verdriet om het verlies van een dierbare wordt toch vooral als een privézaak gezien, waar op het werk weinig ruimte en aandacht voor is.”

Een paar cijfers:

• Niet in staat om te werken – Een op de drie werknemers (33%) is in de periode na het overlijden van een dierbare regelmatig niet in staat geweest om te werken.
• Te snel weer aan het werk - 42% van de werknemers vindt dat ze – achteraf gezien – te snel weer aan het werk zijn gegaan. Met nogal eens als gevolg dat de klap later alsnog kwam en ze voor korte of langere tijd niet in staat waren om te werken.
• Werk lijdt eronder – Veel werknemers die na het overlijden van een dierbare weer aan het werk gaan, zeggen dat hun werkprestaties er enigszins (43%) tot ernstig (14%) onder hebben geleden. Ze kunnen zich minder goed concentreren, zijn vermoeid en maken daardoor ook meer fouten.
• Weinig begrip van de werkgever – Een op de vier werknemers (25%) geeft aan dat de werkgever weinig tot geen begrip heeft getoond voor de situatie. Nog eens 26% geeft aan dat de werkgever eerst wel begrip toonde, maar dat het later minder werd. Dat heeft een negatieve invloed op het rouwproces en het herstel.
• Rouwbegeleiding wenselijk – Ruim driekwart (76%) van de werknemers vindt de bestaande regelingen rond een overlijden onvoldoende. Bijna driekwart (72%) van de werknemers zou het een goede zaak vinden als er voor werknemers rouwbegeleiding is.

Meer aandacht nodig voor rouwende werknemer

Opvallend zijn de grote verschillen in de ervaringen van werknemers. Fortuin: “Het hangt er kennelijk maar net vanaf waar je werkt en hoe empathisch je werkgever, leidinggevende en collega’s zijn. Dat geeft te denken. Het is in veel bedrijven gewoon niet goed op orde.”

Rouw op de werkvloer verdient daarom meer aandacht, vindt het CNV. Concreet betekent dit:

1. Cao-afspraken: kan het beter?
2. Ontwikkeling van een rouwprotocol voor bedrijven
3. CNV-Informatiepunt Rouw op het werk

1) Cao-afspraken: kan het beter?

Over rouwverlof is in de wet niets geregeld. Wel staan er in veel cao’s afspraken over bijzonder verlof bij overlijden. Het gaat dan meestal om een dag of een aantal dagen, afhankelijk van de relatie tot de overledene.

Bij het overlijden van een partner of iemand uit de meest nabije familie zou betaald verlof tot en met de uitvaart eigenlijk gewoon vanzelfsprekend moeten zijn, vindt Fortuin. “Dat is niet in alle cao’s geregeld, dat zou beter kunnen. Maar het gaat in deze discussie niet zozeer om een vast aantal dagen verlof. Verdriet kun je nu eenmaal niet meten in vrije dagen. Het gaat in de kern om iets heel anders: meeleven en begrip voor de rouwende werknemer. De vraag moet dan niet zijn hoe lang het verlof moet duren, maar veel eerder: wat heeft iemand nodig om uiteindelijk weer op een goede manier aan het werk te komen en te blijven? Dat is voor iedereen anders, het is echt maatwerk.”

2) Ontwikkeling van een rouwprotocol voor bedrijven

Het CNV gaat werkgevers helpen om rouw op het werk serieus te nemen en zaken te verbeteren. Samen met de Vlaamse rouwdeskundige Manu Keirse wordt een rouwprotocol voor bedrijven ontwikkeld, met adviezen en tips voor leidinggevenden, hr-medewerkers en collega’s. “Je moet dan denken aan heel praktische zaken”, zegt Loes Dreschler, onderhandelaar bij CNV Vakmensen en initiatiefnemer van het rouw-onderzoek. “Welke afspraken maak je als een van je werknemers met verlies wordt geconfronteerd? Hoe vang je iemand op de eerste werkdag op? Hoe maak je verlies bespreekbaar? Hoe geef je op de langere termijn aandacht aan verdriet? En hoe ga je om met tijdelijke krachten en flexwerkers? Want het is nogal een verschil of je in een bedrijf werkt waar iedereen elkaar al jaren kent of in een flexpool met een groot verloop.”

Het rouwprotocol kan hiervoor een waardevol hulpmiddel worden, verwacht Dreschler. “Uit de verhalen merk je dat werkgevers er vaak zelf ook geen goed raad mee weten. Terwijl een begripvolle omgeving, waarin ruimte is voor rouw, juist zo belangrijk is om op een goede manier terug aan het werk te komen en uitval te voorkomen. Goede opvang van rouwende werknemers loont, het hoort ook gewoon bij sociaal werkgeverschap. Een rouwprotocol met praktische handvatten kan hierin helpen. We gaan hier zeker het gesprek over aan in de bedrijven. Het belangrijkste is: omzien naar elkaar. Alleen zo haal je winst uit verlies.”

3) CNV-Informatiepunt Rouw op het werk

Onderdeel van het onderzoek was een serie uitgebreidere interviews met deelnemers. “Wat ons daarin opviel, is hoe belangrijk en waardevol onze leden het vinden dat we dit op de agenda zetten”, zegt Dreschler. “Mensen bedanken ons en moedigen ons aan om hier verder werk van te maken.”

CNV Vakmensen opent daarom vandaag een Informatiepunt Rouw op het werk. Mensen kunnen hier informatie vinden, ervaringen delen en vragen stellen. Deze ervaringen gebruikt de bond in de gesprekken met werkgevers en bij de ontwikkeling van het rouwprotocol.

Een greep uit de reacties:

“Ik ben na de begrafenis gelijk aan het werk gegaan. Had ik nooit moeten doen, ik werk met machines en had die week een bedrijfsongeval omdat ik niet oplette. Normaal gebeurt dat nooit maar in die week dus wel.”

“Ik was wel aanwezig, maar mijn productiviteit was nul. Ik stond jankend in de winkel klanten te helpen. Ze hadden me beter op therapeutische basis kunnen inplannen. Uitpakwerk in het magazijn of zo.”

“Ik hield mezelf voor de gek door te zeggen dat het goed ging terwijl dat helemaal niet zo was. Na anderhalf jaar kreeg ik pas echt de klap en dan is er maar weinig begrip voor rouw.”

“Mijn moeder is op vrijdagochtend gestorven, heb mijn werkgever gebeld met de mededeling en voor de daarop volgende week ziek gemeld. Vier weken later kom ik er op het loonstrookje achter dat er vier vakantiedagen waren afgetrokken. Navraag gedaan bij de werkgever, maar de week dat ik me ziek had gemeld was geen reden voor een ziekmelding.”