Het CNV-team dat gespecialiseerd is in het opsporen van foute uitzendconstructies kreeg een signaal over een groep van ruim 30 Oekraïense werknemers in het Westland. ‘We hebben de mensen thuis opgezocht. Ze doken eerst weg en waren doodsbang’, zegt Stroek. ‘Dankzij de Poolssprekende vrouwen in ons team lukte het uiteindelijk om hun vertrouwen te winnen. En toen ging de beerput open. We zijn ons kapot geschrokken van de mensonterende teksten in de contracten die ze hebben ondertekend. We maken voortdurend de nodige incidenten mee, maar dit is wel de overtreffende trap.’
Boetes en dreigementen
Het CNV-team beschikt over contracten (en een vertaling ervan), die de Oekraïners in Polen hebben ondertekend bij het bedrijf JANPOL. Dit bedrijf regelde – volgens de werknemers voor 1.000 Zl (= circa 220 euro) als instapgeld – vervoer naar Nederland, waarna ze omstreeks 1 mei via AUB Van Bergen Personeelsdiensten aan het werk werden gezet bij plantenkwekerij Vreugdenhil Bulbs & Plants. In de contracten staan vele boetebepalingen (20% inhouding van de vergoeding na het maken van fouten), een waarschuwing om in Nederland met niemand over hun arbeidsvoorwaarden te praten (op straffe van een boete van 500 euro) en de dreiging van deportatie naar Oekraïne bij overtreding van de bepalingen in de contracten. Zolang ze in Nederland aan het werk zijn, moeten de Oekraïners – die in de contracten consequent ‘opdrachtnemers’ worden genoemd in plaats van ‘werknemers’ – bovendien elke maand 50 euro administratiekosten betalen aan JANPOL.
Letterlijk staat er in de contracten (vertaald in het Nederlands):
- ‘In geval van niet-uitvoering of niet-nakoming van de opdracht heeft de opdrachtgever het recht op een contractuele boete van 20% van de vergoeding.’ (m.a.w.: de werknemer/opdrachtnemer is dus 20% kwijt)
- ‘Het is verboden om direct contact te hebben met een andere werknemers uit Nederlandse bedrijf, met name over arbeidskwesties. Het overtreden van deze regel kost € 500.’
- ‘Het niet naleven van deze bepalingen kan leiden tot deportatie naar Oekraïne en een verbod op toegang tot EU-landen.’
Noodsituatie
CNV Vakmensen vindt dat er sprake is van een humanitaire noodsituatie, die zo snel mogelijk opgelost moet worden. Stroek: ‘De mensen zijn bang en beschikken nauwelijks over financiële middelen. Ze krijgen pas rond 20 juni hun eerste vergoeding. We eisen dat Vreugdenhil Bulbs & Plants – die uiteindelijk primair verantwoordelijk is – deze mensen direct een fatsoenlijk contract aanbiedt, voor in ieder geval een half jaar. En een voorschot verstrekt van 250 euro, zodat de mensen uit de ergste nood zijn. De contracten die ze nu hebben ondertekend gaan wat ons betreft meteen de versnipperaar in.’
Verdringing andere werknemers
Nu de Nederlandse overheid heeft besloten dat Oekraïners in Nederland mogen verblijven en werken zien verschillende partijen hun kans, merkt Stroek. ‘Het personeelstekort is een sterke prikkel om Oekraïners te werven. Zij kennen de regels in Nederland nog niet en zijn vanwege de oorlog ik eigen land nog afhankelijker van de Nederlandse werkgever. Als gevolg hiervan zie je dat de nu aanwezige arbeidsmigranten meemaken dat hun contracten worden opgezegd, niet worden verlengd of dat ze worden weggepest. Ze raken, naast hun werk, dan ook hun huisvesting kwijt.
Volgens de CNV-bestuurder is er sprake van verdringing onder kwetsbare groepen. ‘Het is ongehoord wat er nu met deze mensen gebeurt. Juist daarom moet de overheid doorpakken met maatregelen die voortvloeien uit het rapport-Roemer, waaronder een betere en verplichte certificering voor uitzendbureaus.’
Illegale situaties aanpakken
CNV Vakmensen vraagt ook actie van de landelijke overheid (Arbeidsinspectie/SZW) en de regionale overheid (gemeenten). ‘Het is onbegrijpelijk dat Oekraïners op deze manier in de gemeente Westland aan het werk kunnen zijn. Van de overheid verwachten we dat ze haar verantwoordelijkheid neemt en dit soort illegale situaties keihard aanpakt. Want dit is helaas geen incident, daar zijn we van overtuigd.’
