Wat je moet weten over de cao

Je hoort de term ‘cao’ vaak op de werkvloer en in de media voorbijkomen. Het kan zijn dat er afspraken zijn gemaakt in jouw cao, of dat de cao-onderhandelingen in jouw sector zijn vastgelopen. Cao’s zijn erg belangrijk. Het is daarom goed om te weten wat een cao precies is, wat het voor jou betekent en hoe een het tot stand komt. Op deze pagina leggen we het uit.

De collectieve arbeidsovereenkomst (cao): wat is het?

Een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) is een schriftelijke overeenkomst tussen werkgevers en werknemers waarin afspraken worden gemaakt over arbeidsvoorwaarden. De afspraken in de cao gelden voor alle werknemers binnen een bepaald bedrijf of sector. Een cao die geldt voor een hele bedrijfstak of sector wordt een bedrijfstak-cao genoemd. Veel grote bedrijven hebben een eigen cao: een ondernemings-cao.

De cao en de arbeidsovereenkomst

Naast de cao kun je als werknemer persoonlijke afspraken met je werkgever maken. Die afspraken worden vastgelegd in een arbeidsovereenkomst en gelden alleen voor jou. Als afspraken uit de arbeidsovereenkomsten niet kloppen met afspraken uit de cao, dan geldt de cao.

Wat staat er in een cao?

In een cao staan afspraken over arbeidsvoorwaarden. Denk daarbij aan afspraken over:

  • Werktijden
  • Salaris, zoals de loonschalen
  • Vakantiedagen
  • Pensioenregelingen
  • Regels voor overwerk, ziekte en ongevallen
  • Veiligheid van de werknemer
  • Ontslagregelingen, zoals de opzegtermijn
  • Zwangerschapsverlof en ouderschapsverlof
  • Scholing

Het is belangrijk om je cao goed door te nemen. Er staan vaak afspraken in die je werk beter én leuker maken. Zo weet jij zeker dat je het volhoudt tot je pensioen. Maar waar moet je precies op letten? Wij zetten de beste cao tips voor je op een rij!

Cao-afspraken vs. Wettelijke afspraken

Er bestaan veel algemene wetten over arbeidsvoorwaarden. Maar wanneer er een cao is, dan geldt die in plaats van de wet. Over het algemeen staan er in een cao betere afspraken over arbeidsvoorwaarden dan in de wet. Zo kan het loon in een cao hoger zijn dan het minimumloon en kunnen werknemers meer vakantiedagen krijgen dan het wettelijke minimum. Belangrijk om te weten is dat de afspraken in een cao nooit in strijd mogen zijn met de wet. Het loon in een cao mag bijvoorbeeld niet lager zijn dan het minimumloon. Wel zijn er wetten die bepalen dat een cao van wettelijke regels mag verschillen.

Weten onder welke cao jij valt?

In Nederland zijn er meer dan 900 verschillende cao’s, die gelden voor ruim 85% van werkend Nederland. Hoewel het hebben van een cao niet verplicht is, is het wel belangrijk om te controleren of jij onder een cao valt. Zo weet je waar je aan toe bent. Wil je weten onder welke cao jij valt? Zoek dan jouw bedrijf of sector in ons cao-overzicht.

Ga naar het cao-overzicht

De cao-onderhandelingen: hoe werkt het?

Voor de ontwikkeling van een nieuwe cao zijn onderhandelingen nodig tussen vakbonden, werkgevers en werkgeversorganisaties. Maar hoe gaat dit proces precies in zijn werk en wat is de rol van de leden van het CNV?

Leden bepalen het uitganspunt bij cao-onderhandelingen

CNV stelt de wensen van zijn leden bij cao-onderhandelingen voorop. Als lid heb je dus een belangrijke stem. Je kunt je uitspreken over welke arbeidsvoorwaarden je verbeterd wilt hebben. Bijvoorbeeld het loon of de opleidingsmogelijkheden. Op onze cao pagina’s kun je in de verschillende fases van het cao traject ideeën aandragen en meepraten.

Het principeakkoord

Met het ledenvoorstel als uitgangspunt onderhandelt een vakbondsbestuurder met de werkgever of werkgeversorganisatie. Vaak zijn er meerdere overleggen nodig om tot een cao-akkoord te komen. Als er een akkoord tussen de vakbond, werkgever en werkgeversorganisatie is, dan spreek je van een principeakkoord. De vakbondsleden geven aan of ze het cao-akkoord steunen. Wordt het akkoord afgewezen, dan volger er nieuwe cao-onderhandelingen.

Stemmen

Leden kunnen aangeven of ze het cao-akkoord steunen met een stem. Niet-leden kunnen niet stemmen, maar wel geraadpleegd worden. Om een geldige stem uit te brengen moet je dus lid zijn van de vakbond. CNV vindt het belangrijk dat dit zonder invloed van de werkgever gebeurd. Je werkgever weet dus niet wat jij stemt.

Experimenten Digi-C

Er is een experiment geweest waarin het stemproces samen met de werkgever is gedaan. Eenmalig is het door de vakbond de Unie ontwikkelde model Digi-C uitgeprobeerd. Dit deed CNV, samen met FNV, de Unie en de werkgeversvereniging, in de sector Kunststof en Rubberindustrie. Daarbij bleek dat met Digi-C de onafhankelijkheid van de vakbond niet verzekerd is. CNV heeft daarom besloten niet meer aan Digi-C mee te werken.

Het onderhandelingsresultaat

Lukt het niet om op alle punten goede afspraken te maken? Dan eindigt een cao-onderhandeling met een onderhandelingsresultaat. Dit resultaat wordt voorgelegd aan de vakbondsleden. Het overleg kan ook leiden tot een eindbod: een bod van de werkgever dat voor de vakbond niet voldoende is.

Wanneer wordt er gestaakt?

Cao-onderhandelingen kunnen erg lastig zijn. Soms liggen de eisen vanuit de werkgever en werknemers ver uit elkaar. Dan kunnen de onderhandeling maanden of jaren duren. Soms is het nodig om de werkgever met acties onder druk te zetten. Bijvoorbeeld met stakingen. Als je als vakbondslid staakt, ontvang je geen loon van je werkgever maar een uitkering uit de stakingskas van de vakbond.

Het algemeen verbindend verklaren van een cao

Wordt er een cao-akkoord bereikt? Dan verklaart de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de cao algemeen verbindend. Dit betekent dat de cao geldig is voor alle werkgevers en werknemers die binnen de cao vallen. Ook als je geen lid bent van een werkgeversorganisatie of vakbond.

Begrippenlijst cao

Wil je meer weten over de meestgebruikte termen rondom cao's, werk en contracten? Bekijk dan onze uitgebreide begrippenlijst waar je heldere definities en uitleg vindt.

Bekijk de begrippenlijst

Veelgestelde vragen over cao's

Sluit je nu aan

Word vandaag nog lid van CNV. We helpen je met al je vragen over werk en inkomen. En komen op voor jouw belangen als werknemer. Samen staan we sterk.

  • Hulp bij je belastingaangiftes
  • Advies bij vragen over je werk en inkomen
  • Ondersteuning bij een arbeidsconflict