Soorten oproepdiensten
Als je voor je werk in je vrije tijd beschikbaar moet blijven voor spoedgevallen, gelden er speciale regels voor je werktijden. Er zijn drie soorten oproepdiensten: consignatiedienst, beschikbaarheidsdienst en aanwezigheidsdienst.
Wel of niet op de werkplek zijn
Bij consignatie- en beschikbaarheidsdiensten moet je kunnen werken als de plicht roept, maar hoef je niet op je werkplek te wachten. Bij de aanwezigheidsdienst moet je wel op je werkplek zijn, ook al hoef je niet te werken.
Wat is consignatie?
Consignatie betekent dat je in je vrije tijd opgeroepen kunt worden om te werken. Bijvoorbeeld bij een spoedgeval. Na een oproep ga je dus zo snel mogelijk aan het werk. Een voorbeeld is de slotenmaker die in het weekend een slot vervangt.
Regels voor de werktijden tijdens een consignatiedienst
Consignatiedienst is een ander woord voor oproepdienst. Ook daar zijn weer andere woorden voor, zoals storingsdienst, servicedienst of onderhoudsdienst. In de Arbeidstijdenwet staan regels voor de werktijden tijdens een consignatiedienst:
- Je mag niet meer dan 13 uur per 24 uur werken. Het gaat dan om de uren die je werkt na een oproep.
- Je mag binnen 4 weken niet meer dan 14 dagen een consignatiedienst hebben.
- Je moet binnen 4 weken 2 keer 2 dagen achter elkaar vrij zijn en ook geen oproepdienst hebben.
Regels voor de werktijden tijdens consignatiediensten ’s nachts
Heb je een nachtdienst? Dan mag je de dag ervoor en erna niet meteen nog een consignatiedienst werken. Tot 11 uur voor je nachtdienst en pas 14 uur erna mag je weer een consignatiedienst hebben. Verder moet je letten op deze regels:
- Als je binnen 16 weken 16 keer of meer oproepbaar bent tussen 00.00 uur en 06.00 uur, mag je maximaal 40 uur per week werken.
- Soms mag je binnen 16 weken maximaal gemiddeld 45 uur per week werken. Dit mag alleen als je na je laatste nachtoproep 8 uur vrij bent of op de dag van de nachtdienst 8 uur vrij bent geweest vóór 00.00 uur.
Mag mijn werkgever een consignatiedienst verplichten?
Je werkgever heeft het recht je te vragen een consignatiedienst te draaien. Maar alleen als er een afspraak over is gemaakt in je cao of arbeidsvoorwaarden. En als dit hoort bij het werk dat je doet. Je baas moet zich daarbij wel aan de werk- en rusttijden houden. Ben je jonger dan 18 jaar? Dan mag je geen consignatiediensten draaien.
Moet ik als 55-plusser ook consignatiediensten werken?
In de wet staan geen aparte afspraken over consignatiediensten als je 55 jaar of ouder bent. Je werkgever mag je deze dienst dus geven. Wel is in verschillende cao’s afgesproken dat je vanaf een bepaalde leeftijd geen consignatie meer hoeft te draaien. In jouw cao of arbeidsvoorwaarden vind je of je nog verplicht kunt worden om een consignatiedienst te werken.
Heb ik bij consignatie recht op vergoeding?
Je hebt geen recht op een extra vergoeding bij een consignatiedienst. De wachttijd telt niet als werktijd en is onbetaald. Word je opgeroepen? Dán begint je werktijd en krijg je je normale uurloon betaald. In jouw cao of arbeidscontract kunnen wel extra afspraken over vergoeding staan, zoals:
- de gewerkte uren worden als overuren uitbetaald
- de vergoeding bestaat uit een bepaald percentage van je salaris
- de vergoeding bestaat uit een vast bedrag per uur, dag, week of dienst
Wil je weten of jij recht hebt op een extra vergoeding? Kijk in je cao of arbeidsovereenkomst om te zien welke afspraken er zijn gemaakt en wat je aan vergoeding kunt verwachten.
Krijg ik mijn reistijd ook vergoed?
Bij consignatiediensten wordt de reistijd naar het werk ook als werktijd gezien. Word je opgeroepen en moet je van huis naar je werk reizen? Dan begint je werktijd op het moment dat je aan je reis begint. Daarnaast gelden de normale reistijdvergoedingen uit jouw cao of arbeidsvoorwaarden.
Wat is een bereikbaarheidsdienst?
Bereikbaarheidsdiensten lijken op consignatiediensten, maar gelden niet alleen voor spoedgevallen. Bovendien zijn ze vooral gangbaar in de zorg.
Regels voor de werktijden tijdens een bereikbaarheidsdienst
- Een bereikbaarheidsdienst duurt maximaal 24 uur. In die periode moet je thuis of op je werkplek bereikbaar zijn om te gaan werken.
- Je krijgt alleen betaald als je moet werken. De tijd dat je bereikbaar bent, maar niet werkt, telt dus niet als werktijd. Voor elke oproep krijg je minimaal een half uur uitbetaald.
- Je mag twee bereikbaarheidsdiensten achter elkaar draaien, maar dan moet je minstens 11 uur vrij zijn tussen de twee diensten.
- Soms mag je minder lang vrij zijn. In de wet staat dat je 1 keer per week minimaal 10 uur vrij moet zijn tussen twee diensten. Ook mag je 1 keer in de week minimaal 8 uur vrij zijn.
- In één week mag je niet meer dan 3 bereikbaarheidsdiensten draaien. Per 16 weken mag je niet meer dan 32 diensten draaien. Dat zijn er gemiddeld 2 per week binnen 4 maanden.
Wat is een aanwezigheidsdienst?
Bij een aanwezigheidsdienst moet je op je werkplek aanwezig zijn voor een mogelijke oproep. Een aanwezigheidsdienst wordt ook wel een slaapdienst genoemd. Zulke diensten bestaan bijvoorbeeld in de zorg of bij de brandweer.
Aanwezigheidsdienst hoort bij de baan
Werken in aanwezigheidsdienst mag alleen als dat hoort bij de baan. Ook moeten er afspraken over aanwezigheidsdiensten zijn gemaakt in een cao. Regels voor de aanwezigheidsdienst staan in het Arbeidstijdenbesluit.
Regels voor werktijden tijdens een aanwezigheidsdienst
Werk je niet regelmatig in aanwezigheidsdiensten, dan gelden voor jou de gewone regels uit de Arbeidstijdenwet. Werk je juist regelmatig in aanwezigheidsdienst, dan gelden deze regels:
- Voor en na een aanwezigheidsdienst mag je minimaal 11 uur niet werken. Per week mag deze rust 1 keer worden ingekort tot 10 uur en 1 keer tot 8 uur. Dit kan alleen als hierover een afspraak staat in de cao of als het nodig is voor je baan. Het inkorten van de rust mag niet achter elkaar gebeuren.
- Heb je korter dan 11 uur rust gehad, dan moet je werkgever dit goedmaken met je volgende rust. De volgende rust duurt dan langer. Stel dat je 2 uur minder rust hebt gehad, dan is je volgende rust juist 2 uur langer.
- Binnen één week werken moet je minimaal 90 uren vrij zijn om uit te rusten. Voor de rusttijd van 90 uur gelden deze regels:
- Je moet minstens 1 hele dag (24 uur) vrij zijn.
- Je moet minstens 4 keer 11 uur of langer vrij zijn.
- Je mag maar 1 keer 10 uur of langer vrij zijn.
- Je mag maar 1 keer 8 uur of langer vrij zijn.
- De rustperiodes mogen achter elkaar zijn ingepland.
- Een aanwezigheidsdienst mag niet langer dan 24 uur duren, inclusief wacht- of slaapuren.
- In 26 weken mag je maximaal 52 keer in een aanwezigheidsdienst werken. Dat zijn gemiddeld 2 aanwezigheidsdiensten per week binnen 6 maanden.
- Alle uren binnen een aanwezigheidsdienst tellen als werktijd en krijg je dus uitbetaald.
- In een periode van 16 weken mag je maximaal 48 uur per week werken.
- Je mag met je baas afspreken dat je 60 uur per week werkt. Deze afspraak moet wel op papier staan. Dit heet ‘schriftelijk instemmen’.
- De schriftelijke instemming is voor 26 weken. Daarna wordt je instemming automatisch nog eens 26 weken verlengd. Wil je dat niet, geef dan meteen bij je baas aan dat je het niet eens bent met de verlenging.